Papegaaienziekte is een ziekte waar iedere vogelliefhebber, en met name mensen die kromsnavels houden, bang voor zijn. Niet alleen omdat de ziekte snel dodelijk
kan zijn voor met name papegaaiachtigen, maar ook omdat papegaaienziekte (psittacose) besmettelijk is voor mensen! Papegaaienziekte wordt veroorzaakt door een soort bacterie: Chlamydia psittaci. Inmiddels is deze ziekteverwekker omgedoopt tot Chlamydophilia. Van deze ziekteverwekker zijn verschillende stammen bekend. De meeste stammen veroorzaken een ontsteking van de luchtwegen.

Bij papegaaien en parkieten uit zich dat in eerste instantie in een ontsteking van het oogslijmvlies (vaak maar van één oog). Dit irriteert het dier en hij zal dat oog dichtknijpen: het dier zit permanent te knipogen. Enkele uren tot dagen later, zal het dier ineens zeer ziek worden, stoppen met eten, bol gaan zitten en gele tot felgroene ontlasting produceren. Als er niet snel ingegrepen wordt, zal het dier binnen enkele dagen (soms zelfs binnen 1 dag) overlijden.

Andere stammen van de papegaaienziektebacterie tasten met name de lever aan. Deze vorm van papegaaienziekte is moeilijk te herkennen. De dieren zijn ziek en willen niet goed eten. Pas in een (te) laat stadium van de ziekte gaan de dieren geelzucht vertonen: het urinedeel van de mest, dat normaal krijtwit is, wordt geel.

De diagnose kan op verschillende wijzen gesteld worden:
- kleuring van een ontlastingsmonster (snelle uitslag maar ongevoelige test)
- Elisa test op een cloaca uitstrijkje (snelle uitslag en gevoeliger test)
- PCR reactie op een cloaca of ooglid uitstrijkje (tragere uitslag maar zeer gevoelig)
- of één van bovenstaande testen op lever of miltweefsel van een overleden dier.

Bij sectie van dode vogels valt de enorme milt en leverzwelling zwelling op. Soms zijn ook longontstekingen en ooglidontstekingen aanwezig. Hoewel de aanwijzingen bij sectie flink in de richting van papegaaienziekte kunnen wijzen, is de diagnose is niet met zekerheid zonder nader laboratorium onderzoek (microscoop, Elisa, PCR) met enige zekerheid te stellen. Zo kunnen ook polyoma of circo virusinfecties lever en miltzwellingen geven.

Papegaaien zijn het beste te behandelen met injecties met een antibioticum (doxycycline). Deze injecties hebben zeer snel effect: binnen 24 uur knapt de papegaai in het algemeen weer op. Ongeveer 24 uur na de eerste injectie zijn de dieren niet meer besmettelijk voor andere dieren en mensen, maar tot die tijd moeten zij in quarantaine gehouden worden. Deze injecties moeten wekelijks herhaald worden (6 maal) totdat alle ziekteverwekkers uit het lichaam verdwenen zijn. Kleinere kromsnavels zoals bourkes, grasparkieten etc. kunnen met doxycycline geïmpregneerd zaad behandeld worden of een drinkwater kuur met doxycycline krijgen. Andere tetracyclines als chloortetracycline en oxytertracycline zijn minder werkzaam..

Kleine kromsnavels als grasparkieten, agaporniden e.d. worden gedurende 42 dagen behandeld met een met chloortetracycline (CTC) of doxycycline (DC) geïmpregneerd zaadmengsel dat gewoonlijk bestaat uit 85% gepelde milletzaad, 10% gepelde en gebroken haver en 5% gepelde zonnebloempitten. Tijdens de kuur dient men bijzondere aandacht te schenken aan de verzorging, omdat de vogels dan extra bevattelijk zijn voor infecties met schimmels. Het verdient aanbeveling tijdens de behandelingsperiode dagelijks een multivitaminepreparaat aan het drinkwater toe te voegen teneinde de negatieve bijwerkingen van de tetracycline af te zwakken en de natuurlijke weerstand van de vogels te ondersteunen. Tijdens de behandeling geen grit of kalk verstrekken omdat dit met name de chloortetracycline nagnoeg onwerkzaam maakt. Het regelmatig reinigen en desinfecteren van het vogelverblijf met een ammoniumprodukt, als Halamid, draagt bij de smetstof uit te schakelen en herbesmetting te voorkomen. Draag een goed mondmasker en ventileer flink: de kans op besmetting van de vogelhouder door het inademen van stof bij flink vegen in een afgesloten ruimte zijn hoog!

Bij mensen openbaart papegaaienziekte zich als een soort griep: hoofdpijn, koorts en/of spierpijn zijn allemaal symptomen die kunnen duiden op papegaaienziekte.
Bij een gewone griep verminderen de ziekteverschijnselen na ongeveer 3 dagen. Bij papegaaienziekte blijft met name de koorts hoog en krijgen de mensen een benauwd of kortademig gevoel als gevolg van de erbij optredende longontsteking. Papegaaienziekte is zeer goed te behandelen, als er maar op tijd ingegrepen wordt. Dit geldt met name voor mensen: vaak wordt de juiste behandeling bij mensen laat gestart omdat artsen de
ziekte niet goed herkennen. Voor het aantonen van papegaaienziekte dient de arts 2x bloed af te nemen met een tussentijd van 14 dagen, tenzij het eerste bloedmonster al een zeer hoge titer tegen Chlamydophilia vertoond.

De ziekte wordt meestal binnengehaald in een vogelbestand door de aankoop van volkomen gezond ogende maar desondanks besmette dieren die verder (lang) symptoom vrij zijn of kunnen blijven. Daarom is een quarantaine (isolatie) periode van 2-3 weken voor besmette vogels sterk aan te raden. Door de stress van de verhuizing kunnen dragers alsnog ziek worden. Bij quarantaine blijven de problemen dan tot slechts 1 vogel beperkt. Of beter is het om elke aankoop standaard te laten testen op de aanwezigheid van chlamydia. Een investering van ca. 40 tot 50 euro voor een test is dan een prima verzekering tegen het risico van vele doden en duizenden euro's schade bij een uitbraak in het hele bestand. Nog afgezien van de gezondheidsrisico's voor de vogelhouder en zijn gezinsleden.