Door; Michel van der Plas, Stichting Papegaaienhulp.


Een veel besproken onderwerp in de wereld der papegaaienhouders is de voeding. Terecht overigens omdat de voeding grotendeels bepaalt of de vogel zich prettig voelt. U bepaalt tenslotte waar de vogel uit mag kiezen in zijn voerbak.

De ervaring van dierenartsen die het kunnen weten is dat het meestal droevig is gesteld met het menu dat de papegaai krijgt voorgeschoteld. Helaas kunnen wij als opvang en voorlichtingscentrum alleen maar beamen dat dit bijna altijd waar is. Wij beseffen dat dit een harde conclusie is, maar de dagelijkse praktijk wijst uit dat nog steeds veel vogels moeten eten uit een voerbakje dat is gevuld met verkeerde voeding.

Onderzoek in de dierenartsenpraktijk wijst uit dat nog steeds meer dan 80 % van de problemen zijn veroorzaakt door de verstrekte voeding. De verzorger valt echter nauwelijks iets te verwijten. Die voert wat hem bij aanschaf wordt verteld of wat hem in de winkel wordt aangeboden. Dit is niet vreemd want ook de schrijver van dit artikel is op die manier begonnen. Pas na langdurige klachten en het experimenteren met verschillende voedermanieren wordt duidelijk dat men verkeerd is voorgelicht.

Belangrijk is ook dat voeding vaak op de lange termijn pas echt zijn gevolgen laat zien. Wat u nu voert kan uw vogel over vijf jaar het leven kosten. Waar wij met onze goedbedoelde adviezen nogal eens tegenop lopen is de reactie:” Ja maar hij doet het er al jaren goed op”. Het teruglopen van de conditie van de vogel is altijd een dermate geleidelijk proces dat de eigenaar het pas opmerkt als het al te laat is. Niemand wil horen dat hij zijn vogel niet goed verzorgt, zelfs niet als hij het onbewust doet. Toch is ons advies om uw vogel een keer per jaar te laten onderzoeken door een in vogels gespecialiseerde dierenarts. Hoewel wij bij Stichting Papegaaienhulp geen dierenartsen zijn, zijn wij wel in papegaaien gespecialiseerd. Onze ervaring ook met verschillende dierenartsen is dat er geen twee zijn die u hetzelfde advies geven. Ook in adviezen van dierenartsen zit kwaliteitsverschil dus u kan altijd gebruik maken van onze second opinion of die van een andere dierenarts.

In de rest van dit verhaal zal ik mij richten op de filosofie die wij hebben over de voedingsmanieren van papegaaien. Denk er daarbij aan dat als u aan tien verschillende voedingsdeskundigen vraagt wat goede papegaaienvoeding is dat u tien verschillende adviezen krijgt. Mogelijk alle tien ook goede adviezen dus u bepaalt zelf wat u het meest aanspreekt. Ik zal u er nu van proberen te overtuigen waarom wij de voeding geven die wij nu geven.

De ouderwetse manier
Algemeen aanvaard en nog steeds de meest verstrekte voeding is het alom bekende zaadmengsel. Dit mengsel bestaat al eeuwenlang voornamelijk uit een mengeling van zonnebloempitten, tarwe, haver, boekweit, millet, cedernoten en paddy met daaraan, afhankelijk van de fabrikant, aan toegevoegd een keuze uit pompoenpitten, lijnzaad, witzaad, dari, maïs, erwten, hondendiner en pinda’s.

Pinda’s
Om met de pinda’s te beginnen, kunnen we zeggen dat een voer dat pinda’s als bestanddeel heeft niet serieus kan worden genomen. Al sinds de jaren zeventig is bekend dat pinda’s zeer slecht zijn voor papegaaien.

Ten eerste omdat het teveel calorieën bevat waardoor papegaaien zeer snel een overgewicht ontwikkelen.
Ten tweede omdat pinda’s nogal eens begroeid zijn met een schimmel die het giftige aflatoxine produceert. Dit gif wordt opgestapeld in de lever van de vogel en is in kleine hoeveelheden al schadelijk en in grote hoeveelheden dodelijk. Eenmaal in het lichaam aanwezig zal dit gif niet meer uit het lichaam verwijderd kunnen worden. Dat pinda’s nog steeds als papegaaienvoer worden verkocht, komt vooral door het vastgeroeste idee dat apen en papegaaien pinda’s eten. Ondanks waarschuwingsbordjes kampen alle dierentuinen nog dagelijks met mensen die de bordjes negeren. Gewapend met een zakje pinda’s of brood worden de dieren onbewust vergiftigd en worden de zorgvuldig uitgestippelde diëten uit evenwicht gebracht. Geen pinda’s dus!

Tarwe
Vervolgens de tarwe. Een zeer goedkoop graan dat ook prima geschikt is als papegaaienvoer. Als ze het tenminste zouden eten. Van de honderden papegaaien die ondergetekende heeft verzorgd was er niet een die tarwe at. Na overleg met andere papegaaienliefhebbers bleek dat ook zij hun papegaaien niet aan de tarwe kregen. Slechts in geweekte vorm wordt tarwe soms gegeten. Ditzelfde geld voor maïs, erwten, dari en katjang idjoe. Eenmaal zorgvuldig geweekt en eventueel gekiemd is dit een prima voeding. Gedroogd zal bijna geen papegaai ervan eten.

lijnzaad
Tenslotte het lijnzaad. Ook dit wordt bij Stichting Papegaaienhulp niet aan het mengsel toegevoegd. Het heeft bij ons de bijnaam lijmzaad gekregen, omdat als het nat wordt lijnzaad zich zeer vast hecht aan alle oppervlakken. Het is dan zeer moeilijk te verwijderen en zelfs met de nagel niet altijd los te krijgen. Omdat het daarnaast ook niet zeer geliefd is bij de meeste papegaaien hebben we om schimmelvorming van vastgeplakt lijnzaad te voorkomen, dit zaad verwijdert uit het mengsel.
Behalve dat bestanddelen niet worden gegeten of gewoonweg slecht zijn voor de papegaai, hebben zaadmengsels nog meer nadelen. Zaadmengsels zijn nooit volledig en zaad moet altijd als bijvoer worden gezien. Zaden missen essentiële aminozuren, vitaminen en mineralen ongeacht hoeveel verschillende zaden er aan het mengsel zijn toegevoegd!

Toevoegingen
Om deze tekorten aan te vullen moeten altijd extra’s als eivoer, hondenvoer of andere toevoegingen worden verstrekt. Probleem hierbij is dat vogels dit pas eten als de zaden streng worden gerantsoeneerd. Een vogel eet naar energiebehoefte en zal dus beginnen met datgene te eten dat de meeste energie bevat. Vet dus. Zonnepitten zijn voor de meeste papegaaien favoriet omdat ze veel vet bevatten. Zodra zijn energiebehoefte is bevredigd stopt de vogel met eten. Het minder vette voer blijft dus vaak liggen waardoor eenzijdige voeding een feit is.
Indien een goed zaadmengsel (wat u waarschijnlijk zelf zult moeten mengen omdat er eenvoudigweg vrijwel geen goede mengsels worden aangeboden) wordt aangevuld in de juiste verhoudingen met de juiste aanvullingen, kan men dus tot een prima papegaaienvoer komen. Mits de papegaai natuurlijk ook alles daadwerkelijk opeet.

Pellets
Alle hiervoor genoemde problemen leidden er in de jaren tachtig toe dat een aantal fabrikanten een voer gingen ontwikkelen dat alle ingrediënten bevatte. Bij vrijwel alle andere diersoorten is dit al volledig ingeburgerd. Wie mengt er tenslotte tegenwoordig nog zelf zijn hondenvoer.
Een nobel streven dus dat echter vanuit de wereld van de papegaaienkwekers met argusogen werd gevolgd.
Terecht overigens want de eerste brokjes waar de fabrikanten mee kwamen waren zo slecht van samenstelling dat het nauwelijks beter was dan zaad.

In de loop der jaren en met toenemende concurrentie werden vooral in de Verenigde Staten steeds betere pellets geproduceerd.
Veel gehoorde kritiek op pellets is dat het eenzijdig en saai voor de vogels zou zijn en dat het niet of slecht wordt gegeten.
Een goed pelletvoer zal niet eenzijdig zijn omdat het alle voedingsstoffen moet bevatten. Dat het saai is hebben we in ons opvangcentrum niet kunnen vaststellen. Mede omdat het advies is om er wel fruit, groenten, onkruid en eventueel kiemzaden bij te geven. Bij ons is gebleken dat vogels die pellets krijgen net zolang bezig zijn met eten als vogels die zaden krijgen.

Dat het slecht wordt gegeten is slechts ten dele waar. De meeste papegaaien zijn zeer conservatief en houden dus niet van veranderingen. Het is inderdaad zo dat de meeste papegaaien niet direct iets nieuws zullen uitproberen dus ook pellets niet. Ons is opgevallen dat hoe ouder een papegaai is, hoe moeilijker hij aan iets nieuws is te wennen.
Slechts 5% van onze papegaaien had meer dan twee weken nodig om aan pellets te wennen. Al deze vogels waren kaketoes of vogels ouder dan 35 jaar. Slechts 1 vogel van 40 jaar oud wilde absoluut niet aan pellets beginnen. Omdat deze vogel ook een wat zwakkere gezondheid had is hij een weekje naar de dierenarts gegaan waarna hij alsnog pellets ging eten, eerst gemengd met een beetje babyvoeding later ook zonder toevoeging. Tegenwoordig lukt het ons met Zupreem pellets vrijwel iedere vogel binnen drie dagen op pellets over te zetten zonder ze te laten hongerlijden.
Wij kunnen dus nu spreken van een 100% score en mensen die zeggen dat hun vogel geen pellets eet kunnen dus niet op onze instemming rekenen. Wel is het zo dat er een gezonde dosis doorzettingsvermogen nodig is. Het is belangrijk eigenwijzer te zijn dan de vogel. Maar men hoeft de vogel echt niet uit te hongeren om resultaat te bereiken.

De meest gebruikte methoden om vogels over te zetten op een nieuw soort voer zijn:

1. Ineens overschakelen, de meeste vogels zullen zonder veel problemen snel beginnen aan het nieuwe voer.
2. Langzaam afbouwen, steeds iets minder van het oude en meer van het nieuwe voer geven.
3. Keuze beperken, door ‘s ochtends pellets te geven en ‘s avonds een beetje zaad krijgt de vogel overdag een hongergevoel zodat hij datgene in zijn voerbak toch maar opeet.
4. Aantrekkelijk maken, door aan de pellets iets lekkers toe te voegen zoals bijv. sinaasappelsap, vruchtenlimonade, appelmoes, water of iets anders dat de vogel lust en dat in de pellet trekt, wordt de pellet aantrekkelijker gemaakt voor de vogel. Ook kunt u het voer malen en op deze manier gemengd aanbieden.
5. Prijzen, een goed opgevoede vogel zal eten wat u hem aangeeft, door de vogel te prijzen als hij het voer van u aanpakt en nog meer te prijzen als hij het opeet zal hij het ook vanzelf gaan eten. Op deze manier wordt goed gedrag beloond.
6. Voorbeeld, als u meerdere vogels heeft en één daarvan eet wel pellets dan is het; zien eten, doet eten en zullen veel weigeraars alsnog beginnen.
7. Laatste mogelijkheid, de lastigste manier om hardnekkige weigeraars aan pellets te wennen is via dwangvoeding, meestal is het aan te raden dit niet zelf te doen maar laten doen door een deskundige dierenarts. Hierbij wordt het voer gemalen en rechtstreeks via een sonde in de krop gebracht uw dierenarts zal u hierbij verder helpen uw vogel aan het goede voer te helpen.


Een combinatie van deze mogelijkheden geeft vaak de beste resultaten. Het meeste succes boeken wij door punten 3, 5 en 6 te combineren.
Zoals u ziet is het niet altijd een makkelijke zaak om uw vogel aan gezonde voeding te helpen. Omdat pellets zoveel voordelen hebben is het volgens ons het voer van de toekomst. Toch hebben pellets ook wel nadelen.

Phytonutriënten
Een moeilijk woord dat niet anders betekent dan levende voedingsstoffen. Al heel lang is bekend dat mens en dier niet kunnen leven zonder bepaalde voedingsstoffen zoals bijv. vitamines. Hiervan is de werking bekend, evenals de gevolgen van een gebrek eraan.
Sinds jaren is ook al het bestaan van zogenaamde phytonutriënten bekend. Een voorbeeld hiervan is chlorofyl de stof die bladeren een groene kleur geeft. Tot voor kort werd er geen voedingswaarde aan deze stoffen toegeschreven.
Nu denken sommige wetenschappers daar echter heel anders over. En wie er logisch over nadenkt komt zelf ook tot de conclusie dat gedroogd(en dus dood) fruit minder gezond moet zijn dan vers(en dus levend) fruit. Bewezen is dat een gebrek aan levende voedingsstoffen leidt tot lichamelijke klachten.
Dit is het nadeel van pellets. Pellets zijn geextrudeerd (verhit) of geperst en dus dode voeding. Overigens zijn gedroogde zaden ook geen grote bron van phytonutriënten en dus geen geschikte aanvulling voor pellets. Veel beter is het verstrekken van vers fruit, groenten, gekiemde zaden en/ of schone onkruiden.

Vers eten
Goede pellets zijn dus een prima basisvoeding die tot een gezondere vogel (waardoor minder dierenartskosten) kunnen leiden. Voor zover de huidige kennis van diervoeding reikt is het dus verstandig met mate vers voedsel erbij te verstrekken. Dit betekent dagelijks een kleine hoeveelheid (en niet eens per week heel veel) een gevarieerde keuze van liefst ecologisch geteeld fruit, groente, gekiemde zaden of onbespoten gewassen onkruid.

Omdat ons vaak gevraagd wordt naar voorbeelden van dergelijke toevoegingen volgen er hier enkele.

De top 10 van meest gevoerd groenvoer is:
Appel, zomer en winterwortel, banaan, druif, verse maïs, bessen, sinaasappel, kiwi, paprika en perzik/ pruim.

Ik wil nogmaals benadrukken dat de verstrekte hoeveelheden klein moeten zijn vooral van banaan omdat die voornamelijk uit zetmeel bestaan.

Naast deze top 10 zijn er nog vele andere soorten die verstrekt kunnen worden. Dit is uiteraard ook grotendeels afhankelijk van het seizoen.

Andere veel gegeven soorten zijn:
Augurken, vijgen, kersen, clementines, paardebloem(de gehele plant), rozenbottel, lijsterbes, vogelmuur, sla, andijvie, spinazie, kool, aardbei, erwt, biet, granaatappel, selderij, litchi , mango, gras, framboos, braam, aalbes, kruisbes, vuurdoornbes, zwarte bes, vlierbes, gekookte aardappel(zonder zout), ananas, papaja, peterselie, koolraap, weegbree, peterselie, broccoli, pompoen, meloen e.d. Deze lijst is niet compleet maar geeft wel de meest gevoerde producten.

Geef nooit avocado omdat dit giftig is voor vogels.
Pas ook op voor bespoten, vervuild (uitwerpselen van andere dieren) en bedorven groenvoer. Het groenvoer eerst goed afspoelen voordat u het aan uw vogel verstrekt.
Fruit dat wijzelf eerst schillen voordat we het eten (banaan, citrusvruchten e.d.) kunt u uw vogel ook het beste zonder schil verstrekken.

Gekiemde zaden
Zoals gezegd zijn ook gekiemde zaden zeer gezond voor uw vogel. Door zaden één dag te laten weken komt de kiem tot leven en wordt het zaad niet alleen beter verteerbaar maar ook meer gevuld met belangrijke voedingstoffen die liggen opgeslagen in de kiem.
Het grote nadeel van kiemzaden is de grote bederfelijkheid. Niet alleen de kiemen van het zaad komen bij toevoegen van water en warmte tot leven maar ook allerlei micro-organismen als schimmels. Om zaden op een veilige manier te kiemen adviseren wij te kiezen voor zaden of peulvruchten die snel ontkiemen. Goede voorbeelden zijn zonnepitten, safloorpitten en katjang idjoe.
Laat deze 24 uur in schoon water weken en zet ze dan nog 24 uur droog weg na ze goed te hebben afgespoeld. Nu zijn de zaden ontkiemd en na nogmaals afspoelen en eventueel te koken zal uw vogel ze graag eten.
Goed gekiemde zaden bederven niet snel omdat de zaden zelf allerlei verdedigingstechnieken hebben om zichzelf tegen micro-organismen te beschermen. Wees echter zeer bedacht op schimmels, op warme dagen ontwikkelen deze zich razendsnel.

Peulvruchten
Bij het kiemen van peulvruchten moet men erom denken dat deze veel fytinezuur bevatten. Fytinezuur is een stof die zich bindt met mineralen en sporenelementen zoals calcium, zink en ijzer. Teveel fytinezuur zorgt dus voor een kalkgebrek en men moet dus oppassen met gekiemde peulvruchten zoals erwten en bonen.

Tenslotte moet nog de vraag beantwoord worden welk merk pellets onze voorkeur heeft. Hoewel Stichting Papegaaienhulp niet het doel heeft andere merken af te kraken, willen we vanwege de grote kwaliteitsverschillen tussen de diverse merken een voorkeur uitspreken. Ons favoriete merk op dit moment is Zupreem dat helaas in Nederland nog slecht is te verkrijgen maar in de VS marktleider is. Een goede tweede is Harrison’s Bird Foods (HBF) dat helaas pinda’s bevat en nogal sterk uitzet als het nat wordt (dus ook in de krop). Beide merken worden zeer goed geaccepteerd door de vogels en zorgen voor een mooi verendek, stevige ontlasting en goede gezondheid.

Dat het laatste woord over papegaaienvoeding nog niet is gezegd daar is iedereen het over eens maar voorlopig zullen we het hiermee moeten doen.

Deze tekst is voor het laatst aangepast op 30 maart 2006.
Voor vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen met:

Michel van der Plas
Stichting Papegaaienhulp



 

Import Grijze Roodstaarten

Ik heb dit stukje geplaatst zodat u een idee kunt krijgen wat er zo al geimporteerd werd aan Afrikaanse papegaaien, in dit geval Grijze roodstaarten en senegal papegaaien.

We all know, or should do by now, that African Grey Parrots, Timneh Grey Parrots, Senegal Parrots, and many other African species are imported into this country (UK), and many other countries in great numbers.
We should be ashamed of these astronomically high figures of imported birds. Ashamed of the fact that we cause the suffering and death of these birds in the name of business, hobby or pet. But namely profiteering.
If you think this statement is OTT, look at the figures below first, then decide. I have not gone into figures other than for African Grey, Timneh Grey and Senegal Parrot. (YET) The following factual figures are:
'Export quotas for specimens included in the CITES appendices for 2001